 |
| Kedudukan istimewa Islam di negara ini haruslah diterima oleh setiap rakyat, berdasarkan kontrak sosial yang telah dipersetujui. Namun orang bukan Islam bebas menganut dan mengamalkan agama mereka dalam aman dan damai - PPMM |
KONFLIK pertindanan bidang kuasa antara mahkamah sivil dan mahkamah syariah sering mendapat perhatian media. Ia adalah merupakan dilema yang dihadapi dalam hubungan antara masyarakat Islam dan bukan Islam di Malaysia.
Dalam konteks Malaysia, ia diburukkan lagi dengan sentimen agama dan perkauman ini disulami dengan emosi dan sikap berprasangka antara satu sama lain. Jalan penyelesaian dikatakan gagal digapai walaupun negara telah mencapai kemerdekaan lebih 52 tahun.
Isu satu pihak beragama Islam dan sepihak lagi tidak beragama Islam perlu ditangani dalam kerangka atau skima Perlembagaan Persekutuan sebagai undang-undang tertinggi di Malaysia. Malah sejarah juga perlu ditelusuri bagi mencari kaedah terbaik penyelesaian kemelut ini.
Pada masa ini, mahkamah sivil dalam hal pembubaran perkahwinan telah menutup pintu mereka kepada penganut Islam, manakala mahkamah syariah pula menutup pintu mereka kepada orang bukan Islam.
Hal yang demikian terpaksa dilakukan oleh kedua-dua mahkamah akibat daripada peruntukan undang-undang yang ada. Bahkan, ia bukan sahaja berlaku dalam hal ehwal kekeluargaan, malah dalam hal-hal lain yang memerlukan determination of Islamic laws atau pertimbangan hukum syarak (sebagaimana yang diperuntukkan dalam Perlembagaan Persekutuan) juga telah dimonopoli oleh mahkamah sivil atas alasan antara lainnya, kerana ia melibatkan orang bukan Islam seperti di dalam kes-kes perbankan Islam.
Maka wujudlah penghakiman-penghakiman yang tersasar daripada landasan Hukum Syarak kerana hakim sivil yang mengadilinya tidak semuanya dilatih di dalam Undang-undang Islam, malah alat yang digunakan untuk mengadilinya pula seperti undang-undang keterangan dan undang-undang prosedur juga adakalanya tidak Islamik.
Begitu juga sifat hakim mahkamah sivil yang lebih kepada sistem adverseri berbanding sistem Islam yang melaksanakan inkuisitori juga memberi impak kepada penghakiman yang dibuat.
Sebagaimana kita sedia maklum, semua enakmen negeri-negeri melibatkan Undang-undang Islam dalam negara meletakkan peruntukan bahawa mahkamah syariah berkuasa mendengar dan memutuskan perkara di mana kedua-dua pihak mestilah beragama Islam.
Penulis berpendapat bahawa sudah sampai masanya, peruntukan ini diubah demi menjaga kedudukan Islam sebagai agama Persekutuan seperti diperuntukkan dalam Perkara 3(1) Perlembagaan Persekutuan.
Malah Butiran 1 kepada Senarai II Jadual Kesembilan Perlembagaan Persekutuan juga perlu dipinda bagi maksud ini. Begitu juga mana-mana undang-undang lain yang menyanggah orang bukan Islam daripada diadili di mahkamah syariah perlu dimansuhkan.
Semestinya mahkamah syariah sebagai mahkamah yang memperjuangkan keadilan dan mempertahankan kedudukan Islam boleh mendengar daripada mana-mana pihak, sama ada orang tersebut beragama Islam atau pun tidak.
Mengecilkan skop keadilan hanya kepada pihak beragama Islam sebenarnya bertentangan dengan prinsip keadilan Islam itu sendiri. Sejarah perundangan Islam sendiri telah membuktikan penghakiman mahkamah syariah tidak semestinya memihak kepada orang Islam.
Banyak kes telah dilaporkan, mahkamah Islam memberi penghakiman kepada orang bukan Islam, malah pemimpin Islam juga pernah dikalahkan oleh rakyat biasa bukan beragama Islam di mahkamah Islam. Ini adalah manifestasi kebebasan mahkamah Islam dan keadilannya melampaui batasan agama.
Begitu pun, orang bukan Islam tidak perlulah gusar, kerana hal ini tidaklah bertujuan untuk mengislamkan orang bukan Islam. Hanya dalam perkara-perkara tertentu, seperti yang melibatkan orang Islam dan hukum syarak, permasalahan ini perlu ditadbir di mahkamah syariah.
Penulis berpendapat sudah sampai masanya pelbagai pihak berkuasa termasuk kerajaan negeri dan majlis agama negeri, sama-sama membawa kedudukan Islam seperti yang tercatat di bawah Perkara 3(1) Perlembagaan dengan meminda peruntukan yang sesuai dan memartabatkan kedudukan Islam kepada seluruh masyarakat supaya ia dapat difahami, di samping tidak merendahkan hak orang bukan Islam di mahkamah syariah dalam kes-kes di mana terdapat pertindanan bidang kuasa.
Sikap prejudis
Seringkali apabila isu berkaitan pemelukan Islam oleh seorang mualaf (khususnya apabila suami yang memeluk Islam) dikupas, pelbagai pihak membuat andaian dan memberi pelbagai pandangan negatif.
Antaranya dikatakan orang mualaf tersebut memeluk Islam kerana ingin berkahwin dengan orang Islam, ingin lari daripada tanggungjawab terhadap isteri dan keluarga, ingin memutuskan hubungan kekeluargaan dan pelbagai kata-kata nista yang memandang sinis sehingga boleh memalukan mualaf tersebut.
Sikap prejudis inilah yang dicanang dan merendahkan martabat mualaf sedangkan menurut Undang-undang Islam, mualaf menikmati jaminan dan keistimewaan sama seperti orang yang lahir Islam.
Malahan dalam Perkara 11 Perlembagaan Persekutuan juga menjamin hak mualaf mengamalkan agamanya.
Dalam hal penjagaan anak pula sering rujukan dibuat pada Seksyen 5 Akta Penjagaan Kanak-Kanak 1961 yang memperuntukkan persamaan hak ibu bapa ke atas anak mereka.
Namun mereka lupa dalam Seksyen 1(3)(b) akta tersebut menyebut secara jelas larangan penggunaan akta itu kepada orang yang memeluk agama Islam. Jadi apabila anak tersebut telah diiktiraf sebagai Islam, maka perkara yang menjadi subjek iaitu anak-anak yang telah memeluk Islam juga dianggap terkeluar daripada naungan akta tersebut.
Oleh yang demikian, penulis berpandangan penyelesaian konflik ini ialah dengan membuka ruang kepada orang bukan Islam di mahkamah syariah. Mana-mana undang-undang yang menjadi halangan perlulah dipinda bagi merealisasikan maksud ini. Ia juga selaras dengan usaha kerajaan memartabatkan kedudukan Islam sepertimana yang termaktub di dalam Perkara 3(1) Perlembagaan Persekutuan.
Pihak bukan Islam pula perlu faham tindakan ini tidak sekali-kali merupakan cubaan untuk mengislamkan mereka. Ia hanyalah sekadar memberi efek kepada perisytiharan yang dibuat di dalam Perkara 3(1) di atas.
Malah kedudukan istimewa Islam di negara ini haruslah diterima oleh setiap rakyat, berdasarkan kontrak sosial yang telah dipersetujui. Namun orang bukan Islam bebas menganut dan mengamalkan agama mereka dalam aman dan damai.
Dalam konteks Malaysia, ia diburukkan lagi dengan sentimen agama dan perkauman ini disulami dengan emosi dan sikap berprasangka antara satu sama lain. Jalan penyelesaian dikatakan gagal digapai walaupun negara telah mencapai kemerdekaan lebih 52 tahun.
Isu satu pihak beragama Islam dan sepihak lagi tidak beragama Islam perlu ditangani dalam kerangka atau skima Perlembagaan Persekutuan sebagai undang-undang tertinggi di Malaysia. Malah sejarah juga perlu ditelusuri bagi mencari kaedah terbaik penyelesaian kemelut ini.
Pada masa ini, mahkamah sivil dalam hal pembubaran perkahwinan telah menutup pintu mereka kepada penganut Islam, manakala mahkamah syariah pula menutup pintu mereka kepada orang bukan Islam.
Hal yang demikian terpaksa dilakukan oleh kedua-dua mahkamah akibat daripada peruntukan undang-undang yang ada. Bahkan, ia bukan sahaja berlaku dalam hal ehwal kekeluargaan, malah dalam hal-hal lain yang memerlukan determination of Islamic laws atau pertimbangan hukum syarak (sebagaimana yang diperuntukkan dalam Perlembagaan Persekutuan) juga telah dimonopoli oleh mahkamah sivil atas alasan antara lainnya, kerana ia melibatkan orang bukan Islam seperti di dalam kes-kes perbankan Islam.
Maka wujudlah penghakiman-penghakiman yang tersasar daripada landasan Hukum Syarak kerana hakim sivil yang mengadilinya tidak semuanya dilatih di dalam Undang-undang Islam, malah alat yang digunakan untuk mengadilinya pula seperti undang-undang keterangan dan undang-undang prosedur juga adakalanya tidak Islamik.
Begitu juga sifat hakim mahkamah sivil yang lebih kepada sistem adverseri berbanding sistem Islam yang melaksanakan inkuisitori juga memberi impak kepada penghakiman yang dibuat.
Sebagaimana kita sedia maklum, semua enakmen negeri-negeri melibatkan Undang-undang Islam dalam negara meletakkan peruntukan bahawa mahkamah syariah berkuasa mendengar dan memutuskan perkara di mana kedua-dua pihak mestilah beragama Islam.
Penulis berpendapat bahawa sudah sampai masanya, peruntukan ini diubah demi menjaga kedudukan Islam sebagai agama Persekutuan seperti diperuntukkan dalam Perkara 3(1) Perlembagaan Persekutuan.
Malah Butiran 1 kepada Senarai II Jadual Kesembilan Perlembagaan Persekutuan juga perlu dipinda bagi maksud ini. Begitu juga mana-mana undang-undang lain yang menyanggah orang bukan Islam daripada diadili di mahkamah syariah perlu dimansuhkan.
Semestinya mahkamah syariah sebagai mahkamah yang memperjuangkan keadilan dan mempertahankan kedudukan Islam boleh mendengar daripada mana-mana pihak, sama ada orang tersebut beragama Islam atau pun tidak.
Mengecilkan skop keadilan hanya kepada pihak beragama Islam sebenarnya bertentangan dengan prinsip keadilan Islam itu sendiri. Sejarah perundangan Islam sendiri telah membuktikan penghakiman mahkamah syariah tidak semestinya memihak kepada orang Islam.
Banyak kes telah dilaporkan, mahkamah Islam memberi penghakiman kepada orang bukan Islam, malah pemimpin Islam juga pernah dikalahkan oleh rakyat biasa bukan beragama Islam di mahkamah Islam. Ini adalah manifestasi kebebasan mahkamah Islam dan keadilannya melampaui batasan agama.
Begitu pun, orang bukan Islam tidak perlulah gusar, kerana hal ini tidaklah bertujuan untuk mengislamkan orang bukan Islam. Hanya dalam perkara-perkara tertentu, seperti yang melibatkan orang Islam dan hukum syarak, permasalahan ini perlu ditadbir di mahkamah syariah.
Penulis berpendapat sudah sampai masanya pelbagai pihak berkuasa termasuk kerajaan negeri dan majlis agama negeri, sama-sama membawa kedudukan Islam seperti yang tercatat di bawah Perkara 3(1) Perlembagaan dengan meminda peruntukan yang sesuai dan memartabatkan kedudukan Islam kepada seluruh masyarakat supaya ia dapat difahami, di samping tidak merendahkan hak orang bukan Islam di mahkamah syariah dalam kes-kes di mana terdapat pertindanan bidang kuasa.
Sikap prejudis
Seringkali apabila isu berkaitan pemelukan Islam oleh seorang mualaf (khususnya apabila suami yang memeluk Islam) dikupas, pelbagai pihak membuat andaian dan memberi pelbagai pandangan negatif.
Antaranya dikatakan orang mualaf tersebut memeluk Islam kerana ingin berkahwin dengan orang Islam, ingin lari daripada tanggungjawab terhadap isteri dan keluarga, ingin memutuskan hubungan kekeluargaan dan pelbagai kata-kata nista yang memandang sinis sehingga boleh memalukan mualaf tersebut.
Sikap prejudis inilah yang dicanang dan merendahkan martabat mualaf sedangkan menurut Undang-undang Islam, mualaf menikmati jaminan dan keistimewaan sama seperti orang yang lahir Islam.
Malahan dalam Perkara 11 Perlembagaan Persekutuan juga menjamin hak mualaf mengamalkan agamanya.
Dalam hal penjagaan anak pula sering rujukan dibuat pada Seksyen 5 Akta Penjagaan Kanak-Kanak 1961 yang memperuntukkan persamaan hak ibu bapa ke atas anak mereka.
Namun mereka lupa dalam Seksyen 1(3)(b) akta tersebut menyebut secara jelas larangan penggunaan akta itu kepada orang yang memeluk agama Islam. Jadi apabila anak tersebut telah diiktiraf sebagai Islam, maka perkara yang menjadi subjek iaitu anak-anak yang telah memeluk Islam juga dianggap terkeluar daripada naungan akta tersebut.
Oleh yang demikian, penulis berpandangan penyelesaian konflik ini ialah dengan membuka ruang kepada orang bukan Islam di mahkamah syariah. Mana-mana undang-undang yang menjadi halangan perlulah dipinda bagi merealisasikan maksud ini. Ia juga selaras dengan usaha kerajaan memartabatkan kedudukan Islam sepertimana yang termaktub di dalam Perkara 3(1) Perlembagaan Persekutuan.
Pihak bukan Islam pula perlu faham tindakan ini tidak sekali-kali merupakan cubaan untuk mengislamkan mereka. Ia hanyalah sekadar memberi efek kepada perisytiharan yang dibuat di dalam Perkara 3(1) di atas.
Malah kedudukan istimewa Islam di negara ini haruslah diterima oleh setiap rakyat, berdasarkan kontrak sosial yang telah dipersetujui. Namun orang bukan Islam bebas menganut dan mengamalkan agama mereka dalam aman dan damai.
*Presiden Persatuan Peguam Muslim Malaysia (PPMM),Datuk Zainul Rijal Abu Bakar/Utusan