KURANG daripada seminggu lagi umat Islam bakal menyambut Hari Raya Aidilfitri. Dalam tempoh itu, antara benda yang paling menjadi tumpuan selain daripada membeli-belah pada saat-saat akhir, ialah mencari lokasi membayar zakat fitrah.
Baru-baru ini isunya sama ada perlu dibayar di negeri tempat mencari rezeki atau dibolehkan untuk menunaikannya di negeri kelahiran semasa balik beraya di kampung, telah menjadi viral di laman sosial. Seperti biasa, ‘ulama papan kekunci’ pun pakat-pakatlah mengeluarkan fatwa masing-masing, tanpa merujuk kepada sumber yang sepatutnya.
Mengulas perkara ini, Mufti Wilayah Persekutuan, Datuk Dr. Zulkifli Mohamad Al-Bakri menjelaskan bahawa menurut pandangan ulama-ulama muktabar, zakat fitrah wajib dibayar berdasarkan di mana seseorang itu berada ketika masuknya waktu wajib untuk menunaikannya - bermula malam raya sehingga sebelum solat hari raya.
Walau bagaimanapun, melihat kepada realiti semasa, beliau lebih cenderung kepada pendapat untuk mengawalkan sedikit masa pembayaran sama ada sehari atau dua hari mengikut apa yang dilakukan oleh para sahabat Rasulullah SAW.
“Ketika pembayar itu masih berada di tempat kerja dan belum pulang ke kampung, lebih elok baginya untuk bayar di tempat kerja kerana bersifat yakin sedangkan kepulangannya ke kampung masih lagi dalam bentuk sangkaan yang mungkin tidak berlaku.
“Pembayaran awal boleh menyelesaikan tanggungjawab dengan sebaik mungkin dan tidak tergopoh-gapah atau mungkin berlakunya sebarang halangan yang menyebabkan terlepas untuk membayarnya pada waktu wajib,” katanya ketika ditemui di pejabatnya di Kuala Lumpur, baru-baru ini.
Mengenai waktu diwajibkan zakat fitrah, wujud khilaf antara ulama iaitu Mazhab Hanafi mewajibkannya apabila keluarnya fajar pada hari raya, manakala mazhab Shafie dan Hanbali berpendapat bermula dengan tenggelamnya matahari pada akhir Ramadan (malam raya).
Berkaitan dengan hukum membayar zakat sebelum waktu wajib, Zulkifli berkata terdapat khilaf iaitu Mazhab Maliki dan Hambali berpendapat harus mendahulukannya berdasarkan kepada kenyataan Ibn Umar RA, “Mereka dalam kalangan sahabat menunaikan zakat fitrah sebelum hari raya sehari atau dua hari.”
“Dalam Mazhab Shafie zakat fitrah sunat dibayar sebelum solat hari raya dan makruh melewatkannya sehingga selesai solat. Apa yang penting ialah zakat itu wajib dibayar jangan sesekali terlupa,” katanya.
Untuk memudahkan umat Islam, agensi pungutan zakat seluruh negara lazimnya membuka kaunter-kaunter pembayaran zakat di kawasan strategik yang menjadi tumpuan ramai, namun masih terdapat segelintir yang cuba membuat ‘kelainan’ iaitu dengan membayar sendiri zakat kepada asnaf atas alasan tindakan itu lebih telus, seolah-olah mempertikaikan kredibiliti agensi zakat.
Ditanya mengenai kecenderungan itu, Zulkifli menjelaskan bahawa perkara asas yang paling penting ialah individu terbabit mengeluarkan zakat fitrah yang diwajibkan ke atasnya.
“Tetapi apabila pemerintah telah menetapkan umat Islam di negara ini perlu membayarnya melalui agensi zakat seperti Pusat Pungutan Zakat Majlis Agama Islam Wilayah Persekutuan (PPZ-MAIWP), maka kita kena faham bahawa mentaati kerajaan dalam perkara yang tidak berdosa hukumnya adalah wajib.
“Tambahan pula kutipan dan agihannya dilakukan secara penuh sistematik, cekap dan telus dengan segalanya mempunyai laporan lengkap. Kita ini kadang-kadang atas dasar kasihan apabila didatangi ‘asnaf’ terus menghulurkan tanpa usul periksa.
“PPZ ini mempunyai keupayaan untuk memeriksa kredibiliti asnaf termasuk mempunyai data yang boleh ‘menyuluh’ penerima zakat sama ada layak atau sebaliknya. Ia juga dipantau oleh Majlis Perundingan Hukum Syarak MAIWP yang dianggotai oleh mufti, tokoh-tokoh agamawan dan tokoh masyarakat,” katanya.
Mengenai segelintir agensi zakat negeri lain yang seperti ‘melanggar sempadan’ apabila membuat promosi kepada anak negeri yang bekerja di luar terutamanya Wilayah Persekutuan untuk membayar zakat pendapatan kepada mereka.
Zulkifli berkata:” Saya syorkan bayarlah berdasarkan kepada negeri tempat bekerja. Kena faham setiap negeri ada majlis agama Islam masing-masing, sebagaimana kita mahu orang hormati majlis agama kita, maka begitu juga dengan pihak sebelah sana.
“Apa yang penting keluarkanlah zakat dalam keadaan tenang, harap jangan timbul isu rebut-merebut, berlapang dada dan elakkan bermasam muka apabila bertembung.”
Sementara itu, ditanya mengenai kriteria utama kenapa syarikat pelaburan milik kerajaan (GLIC) dan syarikat milik kerajaan (GLC) perlu membayar zakat perniagaan mereka, Mufti Wilayah Persekutuan itu menegaskan bahawa mana-mana syarikat berkenaan yang dimiliki sepenuhnya oleh kerajaan tidak dikenakan zakat.
“Tapi bagi yang pegangan sahamnya turut melibatkan pihak selain kerajaan, zakat dikira berdasarkan kepada peratus milikan itu (bukan kerajaan). Tabung Haji walaupun milik kerajaan tetap kena bayar zakat kerana pendepositnya adalah rakyat,” katanya.
Zakat itu terbahagi kepada dua, pendapatan dan fitrah. Amat menyedihkan kerana terdapat segelintir umat Islam menganggap zakat pendapatan tidak wajib ditunaikan melainkan mereka benar-benar kaya. Sebahagian lagi menganggap apabila menunaikan zakat fitrah semasa bulan Ramadan bermakna tanggungjawabnya sebagai Muslim sebagai sudah selesai.
Tegas Zulkifli, tanggapan bahawa zakat merugikan pembayarnya adalah salah kerana maksud zakat dari segi bahasa ialah bersih, suci, subur, berkat dan berkembang, sekali gus membawa maksud tersirat membersihkan harta dan diri orang kaya daripada sifat bakhil.
Umat Islam juga dinasihatkan supaya menjadikan pembayaran zakat sebagai agenda paling utama, bukannya agenda ke-10 atau 11, sebagaimana Islam itu tertegak pada lima rukun iaitu mengucap dua kalimah syahadat, mendirikan sembahyang, berpuasa, menunaikan zakat dan haji.
“Antara keistimewaan zakat yang tidak dapat ditengok dengan mata kasar ialah keberkatan, ia tidak terhad kepada diri sendiri sahaja tetapi turut membabitkan harta benda, kehidupan dan keluarga - semua sekali,” katanya.
Justeru, beliau berkata, orang ramai tidak boleh disalahkan sepenuhnya kerana tidak membayar zakat, mungkin berpunca kerana kurangnya pendedahan dan jawapannya pihak berkuasa zakat perlu lebih kerap turun padang.
“Pihak autoriti seperti PPZ MAIWP sebagai contohnya perlu serlahkan setiap kebaikan yang dibuat dalam laman sosial, bukan untuk berbangga diri tetapi bagi memberi kefahaman dan pengetahuan kepada orang ramai tentang apa yang telah dizakatkan, disedekahkan, dihadiahkan kepada baitulmal telah diagihkan kepada asnaf,” katanya.
Berikut adalah talian zakat PPZ MAIWP (1-300-88-5757), Talian Bebas Tol Baitulmal Wilayah (1-800-88-5222), Talian Jejak Asnaf Baitulmal Wilayah (012-5183614/012-5127614), web/portal PPZ (www.zakat.com.my), Facebook PPZ (www.facebook/myzakat) dan orang ramai juga memuat turun aplikasi iZakat di AppStore dan GooglePlay.
Sumber: Utusan